Sau khi hoàn thành việc xây dựng hoặc cải tạo nhà yến, công việc tiếp theo là áp dụng các quy trình kỹ thuật nuôi chim yến trong nhà để hoàn thiện bên trong và bên ngoài nhà yến, tạo môi trường tối ưu cho chim yến sinh sống và làm tổ.
1. Lắp đặt trang thiết bị trong ngôi nhà yến
Việc lựa chọn trang thiết bị để lắp đặt trong nhà yến là việc làm rất quan trọng, nó quyết định tới sự thành công của ngôi nhà yến. Trang thiết bị phải phù hợp với từng vùng miền và cấu trúc của ngôi nhà yến.
Lắp đặt hệ thống giá tổ cho nhà yến, lắp đặt thiết bị âm thanh, lắp đặt thiết bị phun sương tạo độ ẩm, lắp đặt thiết bị tạo nhiệt và ổn định nhiệt độ, sử dụng các hợp chất chuyên dụng.
2. Các phương pháp nuôi chim yến trong nhà hiệu quả
a) Phương pháp ấp nở và nuôi nhân tạo chim yến chủ động nguồn giống:
Phương pháp ấp nở và nuôi nhân tạo chim yến chủ động nguồn giống chim con cho nhà yến được Công ty Yến sào Khánh Hòa nghiên cứu và thực hiện từ 2006 đến nay quy trình không ngừng được hoàn thiện từ khâu ấp nuôi nở nhân tạo, kỹ thuật nuôi chim con, phương pháp tập bay cho chim hòa nhập môi trường tự nhiên cũng như môi trường bên trong ngôi nhà yến.
Chim con giai đoạn sau 48 ngày tuổi ban đầu được tập bay từ môi trường trong nhà nuôi, sau khi chim đã bay được nhiều vòng và có sức khỏe tốt chim sẽ được chuyển vào các nhà yến tạo nguồn giống ban đầu rất quan trọng.
b) Phương pháp di đàn chim yến:
Kỹ thuật này công ty đã thực hiện qua nhiều năm để phát triển hang yến mới và đã thu được kết quả quan trọng. Trong thời gian vừa qua công ty đã ứng dụng trong việc gia tăng quần đàn cho nhà yến mới. Phương pháp này di đàn chim yến trưởng thành từ nhà yến có số lượng quần đàn chim ổn định sang nhà yến mới.
Phương pháp này phải được thực hiện vào buổi tối để chim yến không bị ảnh hưởng và không tìm được phương hướng quay về ngôi nhà cũ.
Phương pháp dẫn dụ chim yến từ tự nhiên:
Phương pháp dẫn dụ gia tăng quần đàn được thực hiện bằng nhiều kỹ thuật khác nhau như xử lý dung dịch dẫn dụ, định kỳ thay tiếng chim mới, tạo nguồn côn trùng bổ sung cho nhà yến.
Kỹ thuật vận hành nhà yến:
Có 5 bước để vận hành ngôi nhà yến:
Dẫn dụ chim vào nhà yến: Nhà yến sau khi đã tiến hành lắp đặt trang thiết bị thì được xử lý mùi nhà yến và tạo mùi cho nhà yến mới. Bên cạnh tạo mùi bầy đàn chim yến thì phải chú trọng âm thanh thu hút chim yến.
Hệ thống âm thanh gồm âm thanh ngoài trời có công dụng dẫn dụ chim yến về ngôi nhà yến và âm thanh trong nhà giúp chim yến vào bên trong nhà yến, tham quan ngôi nhà yến mới. Thời gian mở âm thanh ngoài trời từ 5h30 đến 19h tùy theo mùa và theo vùng miền còn âm thanh trong nhà được duy trì hoạt động 24/24h.
Chiêu thức dụ chim ở lại nhà yến: Nhà yến phải đảm bảo nhiệt độ từ 27 - 29°c, độ ẩm 70 - 85%, ánh sáng nhỏ hơn 0,21ux. Tạo mùi bầy đàn chim yến cho nhà yến, mùi bầy đàn chim yến được duy trì thường xuyên định kỳ 2 lần/tháng trong 3 tháng đầu tiên khi nhà yến đi vào hoạt động và 1 tháng/lần trong thời gian sau 3 tháng đến lúc chim ở ổn định. Âm thanh trong nhà yến phải duy trì ổn định, làm thức ăn nhân tạo cho vào nhà yến, hạn chế ra vào nhà yến, ngăn ngừa các loại thiên địch của chim yến tạo cảm giác an toàn cho chim yến ở lại ổn định.
Kích thích chim làm tổ trong nhà yến: Sau khi nhà yến đã có chim ở ổn định thì ngoài các dung dịch SL1, SL4, hỗn hợp SP thì sẽ được xử lý thêm dung dịch SL2 có chức năng kích thích chim làm tổ. SL2 được nghiên cứu và sản xuất từ tổ chim yến kết hợp các hợp chất kích thích sự cặp đôi của chim yến.
Thường thì chim hay làm tổ ngay bên loa phát tiếng kêu nên chúng ta cũng cần gắn thêm loa (l,5m2/loa). Sử dụng tổ mô phỏng để kích thích chim làm tổ, bên cạnh đó chúng ta cần ngăn ngừa địch hại liên tục và triệt đế, tạo cảm giác an toàn trong quá trình chim làm tổ. Giai đoạn này có thể thấy rõ tác dụng thực tiễn của yến sào mô phỏng, chim yến tới thời điểm sinh sản, có một số cặp làm to vội vàng trên tổ mô phỏng và đẻ trứng.
Phát triển bầy đàn chim yến trong nhà yến:
Giai đoạn này chim yến đang làm tổ để sinh sản. Do đó, chúng ta không khai thác các yến sào mà dưỡng chim để tăng hiệu suất sinh sản của bầy đàn chim yến. Để phát triển nhanh bầy đàn chim yến chúng ta cần ngăn phòng, tạo nhiệt độ, độ ẩm và độ thông thoáng lý tưởng nhất cho mỗi phòng nuôi, có không gian riêng cho chim con tập bay, vòng đảo lượng của chim phải rộng. Vệ sinh nhà yến định kỳ, ngăn ngừa địch hại như dán, chuột, rắn, cú mèo, kiến.... những địch hại này sẽ làm ảnh hưởng đến chim yến sinh sống trong nhà yến.
Nâng cao năng suất sản lượng nhà yến:
Định kỳ phải kiểm tra hệ thống giá gỗ làm tổ, gắn thêm giá tổ tăng diện tích làm tổ cho chim yến, điều chỉnh hệ thống phun sương trong nhà và ngoài trời phù hợp với từng ngôi nhà yến và từng mùa trong năm để tránh tình trạng độ ẩm quá cao thì các loại nấm mốc sẽ phát triển làm hỏng hệ thống giá gỗ làm tổ.
Định kỳ hàng tháng phải tiến hành chăm sóc nhà yến gồm kiểm tra hoạt động hệ thống âm thanh, hệ thống phun sương, nhiệt độ, độ ẩm, xử lý mùi định kỳ cũng như theo dõi và xử lý địch hại đối với nhà yến. Theo dõi sự phát triển và vệ sinh xử lý phân chim, các loại côn trùng gây hại như gián, rệp, mạt,... và đánh giá sự phát triển của nhà yến để định ngày thu tổ có sản lượng và chất lượng tốt nhất.
c) Phòng chống địch hại cho nhà yến
Chim yến có rất nhiều địch hại như: chim cắt, cú, đại bàng, diều hâu, gián, kiến, chuột,... nên khi xây dựng nhà yến phải tính đến các giải pháp ngăn và phòng chống sự xâm nhập của địch hại đối với nhà yến. Đối với địch hại là các loài chim ăn thịt chủ yếu là chim cú thì phải lắp đặt các đèn có ánh sáng đỏ lắp đặt ngoài nhà yến ở lỗ chim vào và chuồng cu, trên mái để xua đuổi. Lắp đặt các chông hay tạo ô nhỏ ở lỗ chim vào để ngăn chặn chim cú vào nhà yến.
Gián xuất hiện bên trong nhà yến, chúng ăn tổ yến. Sự ẩm ướt bên trong nhà yến rất thuận lợi cho gián sinh sản, phát triển nên số lượng gián lớn sẽ làm rối loạn đàn yến khi chúng đang ấp trứng. Mặt khác chất thải của gián sẽ gây mùi cho yến sào làm giảm chất lượng tổ. Trong nhà yến định kỳ hàng tháng phải phun hóa chất diệt côn trùng không gây hại cho chim để xử lý gián, kiến, rận, rệp. Thường xuyên dọn dẹp vệ sinh nhà yến để đảm bảo nhà yến không có gián.
3/ Quy trình kỹ thuật vệ sinh khử trùng nhà yến
Để bảo vệ an toàn quần thể đàn chim yến, bảo đảm an toàn cho người nuôi chim yến, nhân viên chăm sóc nhà yến cần phải thực hiện quy trình kỹ thuật vệ sinh khử trùng nhà yến như sau:
Khu vực xung quanh nhà yến có sân vườn:
- Dọn vệ sinh, phát hoang bụi rậm xung quanh khu vực nhà yến.
- Rải vôi bột xung quanh nhà yến với bán kính 5m.
- Phun thuốc sát trùng Virkon-S xung quanh nhà yến với bán kính 20m.
- Phun thuốc Solfac diệt côn trùng (gián, kiến, mối) xung quanh nhà yến.
Nhà yến không có sân vườn:
- Rải vôi bột xung quanh nhà yến
- Phun thuốc sát trùng Virkon-S xung quanh nhà yến.
Liều lượng và cách dùng:
- Liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất
- Định kỳ đối với vôi bột: 1 lần/ tháng
- Phun thuốc Virkon S: 1 lần/ tuần
- Phun thuốc Solfac: 1 lần/ tuần
- Dùng nước sạch để pha thuốc sát trùng, không nên dùng nước cứng để pha thuốc.
Khu vực bên trong nhà yến:
- Vệ sinh sàn nhà, tường nhà, trang thiết bị kỹ thuật nhà yến.
- Thu gom phân chim.
- Vệ sinh hồ chứa nước.
- Xử lý thuốc diệt côn trùng Solfac, thuốc khử trùng Virkon-S theo định kỳ.
- Phòng thay quần áo bảo hộ lao động: cho công nhân và khách tham quan phải được quét dọn hằng ngày.
Trước khi vào nhà yến:
- Tắm, rửa sạch sẽ
- Thay đồ bảo hộ lao động đã được khử trùng (áo blue, mũ, khẩu trang, giày ủng) tại phòng kỹ thuật trước khi vào nhà yến.
- Mang ủng đi qua hồ sát trùng có chứa dung dịch VirkQĩì-S .
Sau khi ra khỏi nhà yến:
- Thay đồ bảo hộ lao động, tẩy giặt sạch sẽ.
- Vệ sinh cá nhân, tắm rửa sạch sẽ bằng xà phòng.
- Ghi nhật ký vệ sinh khử trùng.
4. Vị trí của nhà nuôi yến hợp lí
Chọn một khu đất thường xuyên có chim yến bay qua, tức là vị trí nhà yến bắt buộc phải nằm trên đường bay của chim yến. Vậy làm thế nào để biết được khu vực đó có nhiều chim yến hay không? Nếu có điều kiện thì bạn sử dụng máy thử chim để kiểm tra, hoặc nếu không có điều kiện thì có thể quan sát mỗi buổi chiều chim yến có bay về đó hay không. Lượng chim yến tại khu vực đó càng nhiều thì xác xuất thành công của bạn càng cao.
Cách thứ 1: quan sát bằng mắt thường: Hãy xem trong vòng bán kính từ 5-7km xung quanh khu vực bạn chọn, có nhà nuôi yến nào không, nếu có, nhà đó có chim yến không, nhà đó xây lâu chưa, có chim nhiều hay ít.
Cách thứ 2: Sử dụng một bộ thử đơn giản để gọi chim yến về. Chim yến rất thính tai, bình thường nó có thể bay rất cao trên mây, bạn nhìn không thấy một con nào, nhưng khi bật bộ thử lên, thì lại thấy nó xà xuống. Bạn thấy chim xà xuống, lượn vòng vòng quanh loa, thì đó chính là chim yến. Nếu số lượng chim yến về nhiều, bạn hoàn toàn có thể yên tâm làm, nếu số lượng quá ít, dưới 10 con, cần thử lâu hơn, và quyết định xây hay không, tùy thuộc vào mong muốn của bạn.
Vậy bộ thử gồm những gì: 1 âm ly, 1 loa phóng, ( hoặc loa dụ), âm thanh tiếng chim yến
Cách thử: bật âm thanh chim yến vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày.
Thời điểm lý tưởng : 8-9h sáng và 4-5h chiều.
Thời lượng thử: 30 phút – 1 tiếng/ lần, thường là nếu có chim, nó sẽ xà xuống ngay.
Tuy nhiên, cũng có trường hợp, phải bật cả ngày từ sáng tới chiều tối, rồi qua ngày hôm sau, mới thấy nó bay về.
Nơi xây nhà yến là khu vực có điều kiện địa lý, tự nhiên ưu đãi
Là vùng khí hậu ấm áp, nhiệt độ vào mùa đông không quá thấp. nhiệt độ môi trường thích hợp từ 22 – 35 độ C.Ở vùng khí hậu quanh năm ấm áp, chim sẽ sinh trưởng mộtcách thuận lợi, và đều đặn. Ở một số vùng khắc nghiệt, tốc độ tăng đàn cũng như sản lượng sẽ thấp hơn rất nhiều. Nếu là vùng lạnh quá <15 độ, ( ví dụ Hải Phòng, Nam Định…) vẫn có thể nuôi chim yến, nhưng vào mùa đông, chim non bị chết nhiều, số lượng chim giảm sút đáng kể vì lạnh, và không kiếm đủ thức ăn. Ở vùng thời tiết khô hạn, nắng nóng nhiều, thì nguồn thức ăn có thể không đủ, và khan hiếm, do ít cây cối. Dẫn tới tổ mỏng, hoặc là tần suất đẻ trứng sẽ ít lại.
Vị trí xây nhà yến
Không nên ở vùng dân cư đông đúc, trường học, nhà cửa san sát. Vì khi số lượng đàn chim về nhiều, rất gây phiền nhiễu cho người dân xung quanh. Tiếng ồn gây khó chịu cho hàng xóm. Những khu vực đông đúc: thị trấn, thị xã, thành phố, nên tránh làm, tuy nhiên khu dân cư ở huyện, xã thì có thể làm, vì có nhiều mảng xanh, và nhà cửa cũng không quá san sát và được phép chăn nuôi.
Nếu bạn muốn xây ở khu dân cư thì cũng nên tham khảo hàng xóm, họ có đồng ý hay không. Khu dân cư phân lô, bán nền, cũng không nên chọn, đặc biệt là những khu cao cấp, vì những người vô ở đó, đa số họ thích yên tĩnh, mình ồn ào họ sẽ không thích. Còn những khu dân cư bình dân thì có khả năng vẫn nuôi được. Có những trường hợp đã xây xong nhà yến ở trong khu dân cư, mà khu đó không đồng ý, họ cắt điện cắt nước của nhà yến, và thế là nhà yến thất bại.
Khu vực mà bị ô nhiễm môi trường cao, nhiều khu công nghiệp thì cũng nên hạn chế làm, vì chất lượng không khí ảnh hưởng đến chất lượng tổ yến.
Khu đang xây dựng quá nhiều các công trình lớn, trong thời gian dài, cũng không nên xây nhà yến tại đây, vì xe cộ chở vật tư ra vào liên tục, quá ồn ào, rất khó dụ chim.
Hãy lựa chọn một vùng quê, ngoại ô, nơi giá đất tương đối rẻ, và chúng ta có thể mua một khoảnh đất rộng rãi để nuôi. Lý tưởng nhất là diện tích đất từ 10.000 m2 trở lên. Vị trí đặt nhà yến, phải là nơi có giao thông thuận tiện cho việc vận chuyển vật tư xây dựng. Xe 5 tấn hoặc lớn hơn có thể tới tận nơi, nếu không, chi phí xây dựng của bạn sẽ bị đội lên cao.. Vì nhà yến, muốn lâu dài, phải xây bằng bê tông, cốt thép.
Vị trí nuôi yến, cũng nên là nơi có an ninh xã hội, người dân hiền hòa. Nếu không, bạn sẽ rất phải mệt mỏi trong quá trình nuôi yến, khi phải đối phó với những con người xấu, hoặc muốn gây bất lợi cho bạn.
Vùng nuôi chim yến, nên chọn vùng đất có kết cấu địa tầng cứng cáp, tránh nơi vùng đất yếu, trũng, như vậy chúng ta sẽ giảm được chi phí khi xây dựng.
Ví dụ với vùng đất trũng, yếu như cần giờ, chi phí để làm móng rất cao, tốn nhiều công sức và thời gian. Tuy nhiên, đây là điều kiện tham khảo để tính chi phí, chứ không phải là điều nhất định
phải theo.
Xét về điều kiện phong thủy, bạn nên chọn một khu đất có địa thế cao ráo, vuông vức, đất đai màu mỡ, đi vào khu đất có cảm giác sinh khí, dễ chịu. Theo phong thủy, thì những khu đất như vậy mới có vượng khí, có hậu, làm ăn sinh sống đều phát triển. Tuy nhiên nếu bạn không tin phong thủy thì đây là một điều kiện để xem xét mà thôi.
5. Hướng nhà nuôi yến
Quan sát đường bay của chim yến thật kỹ lưỡng, bạn phải chắc chắn làm nhà theo hướng đón trọn đàn chim yến bay về mỗi chiều. Lỗ thu chim phải đặt đối diện đường bay của chim. Nếu trường hợp có nhiều đường bay thì nên chọn đường bay nào nhiều chim yến nhất.
6. Trục nhà nuôi yến
Nhà yến cần tránh hướng mặt trời mọc chiếu trực tiếp vào hai bên hông của nhà vì như vậy thì nhà yến sẽ bị nóng và cản trở sự làm tổ của chim yến. Như vậy nhà xây theo hướng Đông Tây sẽ thích hợp hơn nhà xây theo hướng Bắc Nam.
7. Điện – nước
Vị trí đặt nhà yến, cần có điện, nước sạch đầy đủ. Nguồn điện năng đủ công suất, sẽ góp phần thành công cho nhà yến. Nguồn nước cấp cần phải sạch, vì ảnh hưởng trực tiếp tới việc uống nước, tắm nước của chim. Bắt buộc nhà nuôi yến phải gần nguồn nước để chim yến đi uống nước và tìm thức ăn gần đó. Vì vậy đối với những địa điểm không gần nguồn nước thì rất khó để khai thác được lượng chim yến tại đó.
8. Khoảng cách từ nhà ở đến nhà yến
Điều này cũng khá quan trọng để bạn có thể thường xuyên đến thăm nom đàn yến. Việc ở cách xa nhà yến thì khi có sự cố sẽ khó khắc phục hơn. Do đó khoảng cách tối đa từ nhà yến của bạn đế chỗ bạn ở là trong vòng 2 tiếng đồng hồ đi xe.
Âm thanh dẫn dụ là nhân tố quan trọng thứ hai sau vị trí nhà yến. Vì vậy các bạn phải lưu ý nhân tố này để tránh đầu tư sai. Ngoài ra còn nhiều nhân tố quyết định trong kỹ thuật nuôi yến mà quý bạn đọc cũng cần phải xem xét qua.